Quản lý mật khẩu an toàn
Tại sao quản lý mật khẩu lại quan trọng?
Trong thời đại kỹ thuật số ngày nay, chúng ta sử dụng vô số tài khoản trực tuyến cho mọi thứ, từ ngân hàng và mua sắm đến mạng xã hội và email. Mỗi tài khoản này đều yêu cầu mật khẩu, và việc quản lý tất cả những mật khẩu này một cách an toàn là vô cùng quan trọng. Việc sử dụng cùng một mật khẩu cho nhiều tài khoản hoặc sử dụng mật khẩu yếu khiến bạn dễ bị tấn công mạng và đánh cắp danh tính.
Mật khẩu yếu là một trong những nguyên nhân chính gây ra các vụ vi phạm dữ liệu và tấn công mạng. Kẻ tấn công có thể sử dụng các kỹ thuật như tấn công brute-force (thử tất cả các tổ hợp mật khẩu có thể) hoặc sử dụng các danh sách mật khẩu bị rò rỉ để truy cập vào tài khoản của bạn. Khi chúng đã truy cập được một tài khoản, chúng có thể sử dụng nó để truy cập vào các tài khoản khác của bạn, đánh cắp thông tin cá nhân hoặc thậm chí gây thiệt hại tài chính.
Việc quản lý mật khẩu an toàn giúp bạn:
- Bảo vệ thông tin cá nhân của bạn.
- Ngăn chặn truy cập trái phép vào tài khoản của bạn.
- Giảm thiểu rủi ro bị đánh cắp danh tính.
- Tiết kiệm thời gian và công sức khi đăng nhập vào các tài khoản.
Tạo mật khẩu mạnh
Mật khẩu mạnh là chìa khóa để bảo vệ tài khoản của bạn. Một mật khẩu mạnh cần:
- Có độ dài tối thiểu 12 ký tự (tốt nhất là dài hơn).
- Bao gồm sự kết hợp của chữ hoa, chữ thường, số và ký tự đặc biệt.
- Không chứa thông tin cá nhân dễ đoán như tên, ngày sinh hoặc địa chỉ.
- Không phải là một từ có trong từ điển hoặc một cụm từ phổ biến.
- Khác với tất cả các mật khẩu khác bạn đã sử dụng.
Dưới đây là một số ví dụ về mật khẩu mạnh:
!@#$QWERtyuiop12345
S0m3th1ngR@nd0m!
M@nyP@ssw0rdsT0Pr0t3ct
Thay vì cố gắng nhớ những mật khẩu phức tạp này, bạn nên sử dụng trình quản lý mật khẩu (sẽ được thảo luận sau).
Không bao giờ sử dụng lại mật khẩu
Sử dụng lại mật khẩu là một trong những sai lầm phổ biến nhất mà mọi người mắc phải. Nếu một trong những tài khoản của bạn bị xâm phạm và mật khẩu của bạn bị lộ, kẻ tấn công có thể sử dụng mật khẩu đó để truy cập vào tất cả các tài khoản khác của bạn mà bạn đã sử dụng cùng một mật khẩu. Việc này có thể gây ra thiệt hại nghiêm trọng, đặc biệt nếu bạn sử dụng lại mật khẩu cho các tài khoản quan trọng như ngân hàng hoặc email.
Mỗi tài khoản của bạn nên có một mật khẩu riêng biệt và duy nhất. Điều này có nghĩa là bạn cần tạo một mật khẩu mới cho mỗi tài khoản và không sử dụng lại bất kỳ mật khẩu nào bạn đã sử dụng trước đây.
Sử dụng trình quản lý mật khẩu
Trình quản lý mật khẩu là một công cụ giúp bạn tạo, lưu trữ và quản lý mật khẩu của mình một cách an toàn. Chúng hoạt động bằng cách mã hóa mật khẩu của bạn và lưu trữ chúng trong một kho lưu trữ an toàn. Bạn chỉ cần nhớ một mật khẩu chính (master password) để truy cập vào kho lưu trữ này và trình quản lý mật khẩu sẽ tự động điền mật khẩu cho bạn khi bạn truy cập vào các trang web hoặc ứng dụng.
Có rất nhiều trình quản lý mật khẩu khác nhau có sẵn, cả miễn phí và trả phí. Một số trình quản lý mật khẩu phổ biến bao gồm:
- LastPass
- 1Password
- Bitwarden
- Dashlane
Khi chọn trình quản lý mật khẩu, hãy đảm bảo rằng nó có các tính năng bảo mật mạnh mẽ, chẳng hạn như mã hóa đầu cuối (end-to-end encryption) và xác thực hai yếu tố (two-factor authentication).
Bật xác thực hai yếu tố (2FA)
Xác thực hai yếu tố (2FA) là một lớp bảo mật bổ sung giúp bảo vệ tài khoản của bạn ngay cả khi mật khẩu của bạn bị lộ. Khi bạn bật 2FA, bạn sẽ cần cung cấp hai yếu tố xác thực để đăng nhập vào tài khoản của mình:
- Mật khẩu của bạn.
- Một mã được gửi đến điện thoại của bạn, được tạo bởi ứng dụng xác thực hoặc được gửi qua SMS.
Ngay cả khi ai đó đánh cắp được mật khẩu của bạn, họ vẫn không thể truy cập vào tài khoản của bạn nếu không có mã 2FA.
Hầu hết các dịch vụ trực tuyến lớn đều cung cấp tùy chọn bật 2FA. Hãy bật 2FA cho tất cả các tài khoản quan trọng của bạn, chẳng hạn như email, ngân hàng và mạng xã hội.
Cẩn thận với các cuộc tấn công lừa đảo (Phishing)
Các cuộc tấn công lừa đảo là một loại tấn công mạng trong đó kẻ tấn công cố gắng đánh lừa bạn cung cấp thông tin cá nhân của bạn, chẳng hạn như mật khẩu, số thẻ tín dụng hoặc số an sinh xã hội. Chúng thường làm điều này bằng cách gửi email hoặc tin nhắn văn bản có vẻ như đến từ một nguồn đáng tin cậy, chẳng hạn như ngân hàng của bạn hoặc một công ty bạn quen thuộc. Email hoặc tin nhắn này có thể chứa một liên kết đến một trang web giả mạo trông giống như trang web chính thức, và khi bạn nhập thông tin cá nhân của mình vào trang web này, kẻ tấn công sẽ đánh cắp thông tin đó.
Để bảo vệ bản thân khỏi các cuộc tấn công lừa đảo:
- Hãy cẩn thận với bất kỳ email hoặc tin nhắn nào yêu cầu bạn cung cấp thông tin cá nhân của mình.
- Kiểm tra kỹ địa chỉ email hoặc số điện thoại của người gửi để đảm bảo rằng nó hợp pháp.
- Không nhấp vào bất kỳ liên kết nào trong email hoặc tin nhắn đáng ngờ. Thay vào đó, hãy truy cập trực tiếp vào trang web bằng cách nhập địa chỉ web vào trình duyệt của bạn.
- Nếu bạn nghi ngờ rằng bạn đã bị lừa đảo, hãy thay đổi mật khẩu của bạn ngay lập tức và báo cáo vụ việc cho công ty hoặc tổ chức liên quan.
Cập nhật mật khẩu thường xuyên
Mặc dù việc sử dụng mật khẩu mạnh và 2FA là rất quan trọng, nhưng bạn cũng nên cập nhật mật khẩu của mình thường xuyên, đặc biệt là đối với các tài khoản quan trọng như email, ngân hàng và mạng xã hội. Việc thay đổi mật khẩu của bạn thường xuyên có thể giúp giảm thiểu rủi ro nếu mật khẩu của bạn bị lộ trong một vụ vi phạm dữ liệu.
Bạn nên thay đổi mật khẩu của mình ít nhất mỗi 3-6 tháng. Khi thay đổi mật khẩu, hãy đảm bảo tạo một mật khẩu mới, mạnh và duy nhất, khác với tất cả các mật khẩu bạn đã sử dụng trước đây.
Giám sát tài khoản của bạn
Thường xuyên giám sát các tài khoản của bạn để tìm bất kỳ hoạt động đáng ngờ nào. Kiểm tra lịch sử giao dịch ngân hàng của bạn, lịch sử đăng nhập email của bạn và các hoạt động khác trên các tài khoản trực tuyến của bạn. Nếu bạn thấy bất kỳ hoạt động nào mà bạn không nhận ra, hãy thay đổi mật khẩu của bạn ngay lập tức và báo cáo vụ việc cho công ty hoặc tổ chức liên quan.
Việc quản lý mật khẩu an toàn là một quá trình liên tục. Bằng cách tuân theo các mẹo này, bạn có thể giúp bảo vệ tài khoản của mình khỏi bị tấn công mạng và đánh cắp danh tính.
